نقشه برداري جرم

از مدت‌ها پيش صاحب نظران و مسئولا‌ن قضايي كشور بر استفاده از روش‌هاي علمي‌به واسطه فن‌آوري‌هاي نوين تأكيد داشته‌اند. استفاده از اطلا‌عات رايانه‌اي به گونه است كه حتي با چينش اطلا‌عات به واسطه يك نرم‌افزار در كنار هم و بدون دخل و تصرف‌هاي اساسي نتايج غيرقابل باوري براي دستگاه‌هاي قضايي تمامي‌كشور‌ها حاصل مي‌شود. نتايجي كه مي‌تواند اثرات غيرقابل انكار و قابل توجهي در زمينه‌هاي كشف جرم، پيشگيري از آن و ...در بر داشته باشد. به همين دليل بررسي، تحقيق، سرمايه‌گذاري و آموزش پيرامون استفاده از فن‌آوري‌هاي روز كه زير سايه پيشرفت علم و خلا‌قيت بشر به وجود آمده، نبايد صرف هزينه تلقي شود كه اختصاص اعتبار و اهميت درخور به اين امر مي‌تواند در پيشگيري از جرايم بسياري دستگاه قضايي و درنهايت جامعه را ياري دهد.
در متن زير روشي تحليلي با عنوان _\"نقشه برداري جرم\" شامل تاريخچه، پيدايش اين روش، تحليل و نيز تجسم عيني جرايم، مراحل ايجاد نقشه جرم و مشكلا‌ت احتمالي در تهيه نقشه جرم از نظر شما خواننده گرامي‌ مي‌گذرد.نقشه‌برداري از جرم يك روش تحليلي براي بررسي و پيش‌بيني جرايم است كه با وجود پيشينه نسبتاً طولا‌ني، با توسعه سامانه‌هاي نمايگان جغرافيايي از جمله نرم افزار سامانه اطلا‌عات جغرافيايي، اساساً متحول شده است.
نقشه برداري جرم يك روش علمي ‌است كه در آن با استفاده از ثبت رويداد جنايات و جرايم كيفري از جمله قتل‌هاي زنجيره‌اي، تجاوز به عنف، آتش افروزي و سرقت مي‌توان محتمل‌ترين محل رويداد جرايم را مشخص كرد و احتمال حضور مجرمان در نقاط مختلف شهر يا منطقه را تعيين نمود. اساس اين روش ارتباط دادن بين محل جغرافيايي جرايم، نحوه رويداد و ويژگي‌هاي جرايم زنجيره‌اي و چگونگي انتخاب قربانيان و محل جنايت است. اطلا‌عات تكميلي با استفاده از گزارش‌هاي پليس، گشتي‌ها، پزشكي قانوني و تحقيقات محلي، داده‌هاي مرتبط با وسايل نقليه و پايگاه داده‌هاي مجرمان و مظنونان افزوده مي‌شود ودر نهايت كانون‌ها‌ي حساس و _جرم خيز مشخص مي‌گردد. اين سامانه كمك شاياني براي افزايش كارآيي تحقيقات پليس و پيشگيري از جرم است. البته اين سامانه معماهاي پليسي را حل نمي‌كند؛ بلكه روشي را براي ساماندهي حجم عظيمي‌ از اطلا‌عات كه معمولا‌ً در اين گونه پرونده‌ها بدست مي‌آورند، فراهم مي‌نمايد. نقشه‌هاي جرم در واقع سرنخ‌هايي هستند كه اگر به خوبي تحليل و پيگيري شوند به يافتن مجرمان و كشف اين معماها كمك خواهند كرد.
بنابر اطلا‌عات موجود نقشه‌برداري جرم به طور گسترده اولين بار در اوايل قرن نوزدهم شروع شد. آن هنگام براي نخستين بار تلا‌ش شد كه الگوي محلي جرايم را به تصوير بكشند. اين كار ابتدا با الصاق سوزن‌هايي كه سرهاي رنگي داشتند روي نقشه‌هاي جغرافيايي شهر آغاز شد. در طي 60 سال بعد پيشرفت‌هاي خوبي در اين زمينه حاصل شد، به طوري كه نقشه‌هاي منطقه‌اي و ناحيه‌اي از جرايم فراهم شده بود. رفته رفته شاخص‌هاي تحليلي براي بررسي جرم شكل گرفت.از جمله نسبت دزدي‌ها به جمعيت آن ناحيه يا نسبت دزدي‌ها به اماكن منطقه كه مي‌توانست مبناي مقايسه باشد. در دهه‌هاي هشتادو نود قرن بيستم طرح‌هاي \"پيشگيري از جرم با طراحي محيط\" يا \" جرم شناسي محيطي\" مطرح شد كه در هر دو عامل \" مكان\" مورد توجه قرار گرفته است. در اين طرح ريزترين اطلا‌عات محلي از جمله كوچه‌ها، باغ‌ها، فضاهاي سبز، اماكن عمومي، ‌مغازه‌ها، اماكن تجاري، آسانسورها و .. ثبت مي‌شد.
سپس رويداد حوادث در نقشه پياده شده و تحليلگر به بررسي ارتباطات احتمالي بين داده‌ها مي‌پرداخت. در جرم شناسي محيطي هم بررسي روابط ميان مجرم، قرباني جرم و محل وقوع آن مورد ارزيابي قرار مي‌گرفت. در اواخر دهه نود و اوايل قرن بيستم نقشه جديدي عرضه شد كه امكان اين گونه علا‌مت‌گذاري‌ها را روي نقشه فراهم و روند جرم را تحليل مي‌كرد. اوج بلنداي اين وادي ارائه سامانه‌هاي پيشگويي جرم خواهد بود كه بسيار هيجان انگيز و تحول برانگيز خواهد بود.

تحليل جرم :
 

در نقشه‌برداري جرم، عملكرد مجرمانه از سه ديدگاه مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد:

الف) تحليل شيوه يا الگوي جرم :
 

رويداد جرايم از نظر مكان، زمان و نحوه شكل‌گيري هميشه هم تصادفي نيست؛ بلكه اغلب تا حدي به ساختار و ويژگي‌هاي محل جرم بستگي دارد. جرايم معمولا‌ً در اماكني روي مي‌دهد كه مجرمان بتوانند با توجه به مزايا و معايب و خطرات موجود قربانيان مناسبي پيدا كرده يا به اهداف ارزشمندي دست يابند . بررسي الگوي جغرافيايي، توالي زماني و ارتباط جرم با حوادث قبلي و مقايسه داده‌هاي حاصله با پايگاه داده‌هاي مجرمان سابقه‌دار و افراد مظنون، شناسايي عاملا‌ن عمل مجرمانه يا جنايت رخداده را آسان‌تر مي‌كند.

ب) تحليل موضوع :
 

با استفاده از نقشه‌برداري جرم مي‌توان بر محور حل مسئله، مسائل اجتماعي و زمينه‌هاي جرم را بررسي كرده و نتيجه روش‌هاي اعمال شده را ارزيابي كرد. مثلا‌ً افسران پليس مي‌توانند نتيجه اقدامات تأميني خود را با استفاده از تحليل \" پيش آزمون پس آزمون\" به صورت آماري سنجيده و تغييرات الگوي جرم را تحليل كنند.

ج) تحليل عمليات :
 

با استفاده از نقشه‌هاي جرم مي‌توان با توجه به حجم كاري و حساسيت جرم‌خيزي هر ناحيه، در سازماندهي كاركنان، تعيين حوزه‌هاي استحفاظي و تنظيم برنامه‌هاي استراتژيك منطقه‌اي عملكرد بهتري داشت و تدابير امنيتي، قوانين ساخت و ساز و طرح‌هاي شهري را بهتر شكل داد و براي برخي از مراكز عمومي‌(مراكز آموزشي، سازمان‌ها‌ي عمومي، پليس، دادگاه‌ها و كارگزيني‌ها) پايگاه‌هاي داده‌هاي مشترك ايجاد نمود. با استفاده از اين نقشه‌ها حتي مي‌توان اماكن تردد مجرمان را با توجه به نقاط حساس كنترل كرد و در هنگام مناسب اخطارهاي پيشگيري از وقوع جرم را داد و بالا‌خره اين‌كه استفاده از محاسبات پيچيده آماري مي‌تواند از داده‌هاي خام نتايج _حيرت آوري به دست دهد. مثلا‌ً نقاط احتمالي مخفي شدن مجرمان و حتي فاصله احتمالي تا اين افراد را به ما نشان دهد.

نقشه جرم :
 

يكي از ضررهاي نقشه جرم ساختن نقشه‌هايي است كه به استفاده از تصاوير مشهود و نقاط مرجع عيني، به درك دورنما و ماهيت جرم و ويژگي مجرمان يك منطقه كمك كند. اين چنين نقشه‌اي براي مسئولا‌ن، فرماندهان، كاركنان قضايي و انتظامي‌و حتي شهروندان بسيار قابل فهم است و به مصداق ضرب المثل \" يك تصوير ارزش هزاران كلمه را دارد\" يا به قول خودمان« شنيدن كي بود مانند ديدن» بسيار نزديك است.استفاده از نقشه‌هاي ديجيتال ونمادها و رنگ‌هاي گويا در نقشه‌هاي واقعي شهر درك جديدي از ارتباط جرم، مجرم و قرباني و اهداف جرم و نيز شاخص‌هاي زماني ومكاني آن ايجاد مي‌كند كه قبلا‌ً به سختي با اعداد و ارقام در اذهان نقش مي‌بست. نكته جالب توجه اين‌كه با استفاده از اين سامانه مي‌توان صحنه جرم و جنايات را به طور ملموس و دقيق از نظر ارتباطات زماني و مكاني بازسازي كرده و قضاوت را آسان‌تر نمود.

مراحل ايجاد نقشه جرم :
 

1_ آموزش كاركنان يك نكته كليدي است؛ چرا كه بايد مطمئن باشيم اين سامانه در صورت راه‌اندازي كيفيت بالا‌يي را ارائه مي‌دهد و جوابگوي نيازهاي فوريتي و معمول مسئولا‌ن عملياتي خواهد بود.
2_ ايجاد يك‌سري مجموعه‌هاي اطلا‌عاتي از داده‌هاي مرتبط با نقاط، خطوط، نواحي، محله‌ها، خيابان‌ها، كوه‌ها، كوچه‌ها، درياچه‌ها، مسيل‌هاي آب، فضاهاي سبز و باغ‌ها، اماكن تجاري و عمومي، ‌مراكز آموزشي و ... در واقع نقطه شروع اصلي براي تهيه نقشه جرم است.
3_ مشخص كردن ميزان دسترسي افراد حقيقي و حقوقي به داده‌هاي مربوط به جرايم_ ( از جمله مجرمان، حوادث و جرايم، جنايات، قربانيان، اطلا‌عات منطقه جرم و ...) با مشورت مسئولا‌ن قضايي و در ارتباط با سامانه اطلا‌عات قضايي مرحله مهم بعدي است.
4_ مي‌توان داده‌هاي تصويري شامل بررسي گلوله ها، تصوير صحنه حادثه و مانند اينها را به اماكن جغرافيايي جرم لينك كرد تا افراد با توجه به اطلا‌عات از آن استفاده كنند.
5_ تكميل نقشه جرم و تغييرات دائمي ‌آن بايد با استفاده از نمادهاي مناسب مرحله پاياني و ادامه دار نقشه‌برداري جرم انجام شود.

مشكلا‌ت احتمالي در تهيه نقشه جرم :
 

ناكافي بودن كاركنان مورد نياز يا آموزش ناكافي آنها، كمبود اعتبارات، عدم وجود سامانه‌هاي رايانه‌اي با كيفيت مورد نياز و عدم توجه مناسب مسئولا‌ن سازماني مي‌تواند از موانع احتمالي پيش رو براي نقشه‌برداري جرم باشد كه مي‌توان با تدبير مناسب از آنها پيشگيري كرد.
منبع: www.lawnet.ir
/ج